SITU
BAGENDIT
·
Nyi Endit : Dinda Ardiawatie (08)
·
Nyi Nani : Dita Dani O.S (09)
·
Kang Dadan : Lutfi Azzam M (16)
·
Centéng : Nizar Ruhimat (22)
·
Nyi Élih : Rachma Verina R (23)
·
Nini-nini : Risma Astuti (25)
Di
wewengkon Garut aya situ anu ngaranna kawéntar ka mana-mana, nyaéta Situ
Bagendit. Baheulana, aya hiji randa beunghar katelahna Nyi Endit. Ieu téh saenyana
mah nénéhna, da ngaran sajati na mah Nyi Bagendit. Manéhna téh kacida pisan
kumedna. Geus taya nu bireuk deui kana kakumedanana téh. Kakayaanana bru di
juru bro di panto.
Kacaturkeun
keur usum panén, di ditu di dieu ceuyah dibaruat. Patani kaditu-kadieu
nguruskeun éta paré nu kacida lobana da enya téa éta sawah sakitu legana.
*Latar:
Imah Patani
- Kang Dadan :Beurat rasana lamun kudu ngajual ieu pare ka jalma kumed eta.
- Nyi Nani :Nya badé kumaha deui atuh kang,tibatan kedah urusan sareng centéng-centéngna,bisa panjang caritana.
- Kang Dadan :Nyi endit bener-bener kumed Gusti…asa kalah nyaah ieu paré kudu dijual kabeh.
- Nyi Nani :Kang arurang mah jalmi teu boga, kedah narimakeun nasib ti Gusti nu Kawasa.
- Kang Dadan : Naon nya nu ditéangan ku Nyi Endit? Harta geus réa gé hayang kénéh kana paré
- Nyi Nani : Nya entos wé kang bilih kadangu ku nu sanés sok ayeuna mah geura ditutu, abdi badé ngadamel heula ci kopi.
- Kang Dadan : Muhun mangga Nyi, kade hilap gula na enging seueur teuing.
(Patani-patani
diimahna sok ngalakukeun naon waé nu biasa dilakukeun sangkan dina kahirupanna
ngandung kabagjaan).
- Nyi Nani : Ieu ci kopi na kang,paré na tos bérés di tutu?
- Kang Dadan :Nuhun.. Atos nyai.
- Nyi Nani : Hayu ah urang jual…
(Maranéhna
indit ka leuit na nyi endit)
*Latar
: Di Leuit Nyi Endit
- Kang Dadan :Dupi pangawis paré téh ayeuna sabaraha?
- Centéng : Sarua jeung nu baheula!
- Nyi Nani :Naha henteu naék? Da dinu sanés ge naraék.
- Centéng : Henteu. Bérés yeuh…Ieu duitna!
(Maranéhna
kapaksa narima duit ti si centéng nu teu sabaraha)
- Centéng : Indit kaditu!
(Maranéhna
indit kaluar,teu lila datang Nyi Endit)
- Nyi Endit : Centéng... bieu saha nu datang?
- Centéng : Biasa Nyi patani-patani nu tos ngajual paré.
- Nyi Endit : Kade éta harga na ulah ditaékeun.
- Centéng : Uhun Nyi mangga,da atos diwartoskeun sami sareng nu kapungkur.
- Nyi Endit : Hahaha kitu atuh alus pisan.
*Latar
: Imah Patani
- Kang Dadan : Iraha nasib arurang robah? Tos teu tahan hirup kawas kieu,kunaon Gusti teu ngalaknat éta Randa kumed.
- Nyi Nani :sssttttt…….ulah tarik-tarik teuing bisi aya nu ngadangu. Kedah sabar Kang,engké gé aya walesanna nu sapadan jeung jalma nu sok nyiksa kahirupan batur, Gusti mah Maha Uninga
*Latar
: Di Imah Nyi Endit
- Nyi Endit : Centéng…..kumaha yeuh,ari paré geus kabeuli kabéh?
- Centéng :Atos nyi,bilih badé diparios mangga.. Leuitna tos pinuh ku paré, malahan dugi ka amburacak kaluar da teu cekap.
- Nyi Endit :ha…ha..ha…sakeudeung deui ge maranéhna bakal kabéakan beas terus mareuli ka urang, urang bakal leuwih beunghar! Alus, tempokeun tuluy eta kabeh patani, ulah nepi ka ngajual paré kanu séjén. Bérésangsi ka saha waé anu ngalawan.
(sababaraha
minggu saenggeusna, kabéh warga kabéakan béas patani gé kabingungan).
*Latar
: Di Imah Patani
- Kang Dadan : Kunaon Nyi?
- Nyi Nani : Aduh kang…. Cadangan béas tos beuki séép, sakedap deui urang kudu mésér ka nyi endit, ayeuna pangaosna tos 5 kali lipat.
- Kang Dadan : Saur nyai gé kedah sabar, nya pasrah wé urang mah
Hiji
mangsa keur panas-panasna panon poe,di tungtung désa aya nini-nini bongkok anu
keur leumpang , manéhna ngaliwatan imah warga bari katempona pikarunyaeun.
- Nini-nini :khm,! Duh karunya pisan pribumi-pribumi didieu téh,maranéhna malarat pédah ku paripolah hiji jalma. Jigana pamohalan ieu kudu geuwat-geuwat dibéréskeun.
(Manéhna
leumpang nyampeurkeun hiji pribumi)
- Nini-nini : Nyi,badé tumaros..
- Nyi Élih :Uhun ni mangga, aya naon nya?
- Nini-nini :Dimana nini tiasa mendakan jalmi nu pangbeungharna di kampung ieu?
- Nyi Élih :Oh maksad nini teh Nyi Endit? Tos caket, kantun lempeng wé dugi mendakan parapatan teras méngkol we ka kénca, engke aya bumi nu ageung kacida, tah éta padumukan Nyi Endit. Émangna nini aya kaperyogian naon sareng Nyi Endit?
- Nini-nini :Nini badé nyuhunkeun sidekah
- Nyi Élih : Ah…percuma ni, ukeun ka Nyi Endit mah moal dipasihan, lamun nini teu acan tuang,nini tiasa tuang di rorompok abdi, mung punten saayana.
- Nini-nini : Teu kedah, nini mung hoyong terang kumaha reaksina lamun aya jalmi nu nyuhunkeun sidekah. Oh uhun, punten wartoskeun ka sadaya pribumi nu sanés kanggé siap-siap ngungsi, kusabab sakedap deui bakal aya caah nu ageung.
- Nyi Élih : Lah nini mah sok heureuy, piraku aya caah pas usum halodo?
- Nini-nini : Nini teu hereuy, nini teh jalmi anu bakal masihan hukuman ka Nyi Endit, ku kituna enggal geura ngararungsi! Candak sadaya harta banda nu dipiboga.
(Si
nini indit ninggalkeun Nyi Élih nu katingalna keur baringung, teu lila datang
Nyi Nani jeung Kang Dadan nyampeurkeun Nyi Elih nu masih keneh nangtung di sisi
jalan bari sapu nyéré nu tadi na dicekel jadi numpra dihandap).
- Kang Dadan : Punten Nyi Élih éta sapu na numpra dihandap.
- Nyi Nani : Nyi Élih!
- Nyi Élih : Oh kah, kumaha Nyi Nani? Kang Dadan?
- Nyi Nani : Alah éta Nyi Élih, kunaon atuh katingalna hulang-huleng kitu?
- Nyi Élih : Némbé téh aya nini-nini bongkok naroskeun bumi Nyi Endit teras ngawartosan yén arurang kedah geura-geura ngararungsi da badé aya caah anu ageung kacida.
- Kang Dadan : Ah maenya Nyi? Pan ayeuna téh nuju halodo.
- Nyi Élih : Pan muhun Kang Dadan mantak abi hulang-huleng gé.
- Nyi Nani : Hayu atuh kang geura bébérés, sugan wé cariosan nini-nini éta téh leres.
- Kang Dadan : Muhun atuh hayu, mangga Nyi Élih.
- Nyi Élih : Mangga... duh kedah naon heula nya nu diampihan?
*Latar
: Di Sisi Sawah
- Nyi Endit : Centéng, tempo itu sawah nu sakitu legana éta téh sawah nu urang.
- Centéng : Uhun Nyi lega pisan.
- Nyi Endit : Ayeuna manéh ngondang kabéh patani,panday,kuncén,jeung nu séjénna sina datang ka imah, urang rék ngarayakeun ieu panen.
- Centéng : Uhun Nyi dilaksanakeun.
(Si
Centéng ngabéwarakeun tur mapay-mapay ka kabeh jalma desa yén Nyi Endit bakal
ngarayakeun panenna).
Dina
acara Nyi Endit nu ngondang lebé jeung sawatara tatangga da cenah mah
ngarayakeun panenna nu kacida reana. Tapi sadia tumpengna teu sabaraha, nepi ka
ngan sakotéap gé geus bérés, bari tingkarétap kénéh. Ari anu ngariung téh nepi
ka ratusna.
Keur
meujeuhna balakécrakan, solongkrong aya nini-nini bongkok nu nyampeurkeun. Ku
pribumi teu ditari teu ditakon. Nya pok nini-nini téh waléh yén teu kawawa
lapar, sugan aya piwelas da teu aya.
*Latar
: Di Imah Nyi Endit
- Centeng : Heh nini-ninibongkok, jug indit kaditu!Ulah ngawanikeun nincak ieu imah,
- Nini-nini : Nini bade nyuhunkeun sih piwelas. nini geus sababaraha poé geus teu kararaban sangu.sugan aya sesa kanggo tuangeunana.
- Centéng : Naon paduli aing, emangna urang bapa maneh? Lamun hayang dahar nya tinggal meuli,ulah menta! Geuwat indit kaditu,saacan urang nyeret nini.
(Tapi
si nini teu indit ti imah Nyi Endit)
- Nini-nini : Nyi Endit kaluar! Nini bade nyuhunkeun sidekah..
- Nyi Endit :Saha sih nu gogorowokan di luar? Ngaganggu wae nu keur dahar. Heh saha didinya?
(Nyi
Endit kaluar ti imahna)
- Nyi Endit :Naha nini gogorowokan diimah batur?
- Nini-nini :Nini ngan bade nyuhunkeun kanggo tuangeun , tos 3 dinten teu kararaban sangu.
- Nyi endit :Lah, naha ning menta dahar ka urang? EUWEUH! Indit kaditu! Bisi loba laleur didieuna!
Eta si nini teu
indit keneh wae, si nini teh carindakdak bakat ku nalangsa. Tuluy
ceb nancebkeun iteukna diburuan imah Nyi Endit, tuluy nempokeun Nyi Endit bari
keuheul nu ngageuneuk.
- Nini-nini :Heh Endit,Gusti nu Kawasa mere rizki nu sakitu rea na tapi maneh tidak bersyukur,Dasar kumed!
- Nyi endit : Hahaha….. nini rek ngahukum urang? Teu salah ieu?Nini teu nempo apa,itu preman urang meni rea kacida. Sakali teunggeul,bisa langsung paeh.
- Nini-nini :Teu kudu repot ngusir nini, nini bade nyingkah asal Nyai bisa nyabut ieu iteuk.
- Nyi endit : Dasar nini-nini gelo, naon hesena nyabut ieu iteuk , teu ditanagaan ge pasti kacabut.
(Nyi
Endit nyobaan nyabut eta iteuk, ari heg teh teu kacabut wae)
- Nyi Endit : Dasar nini-nini bongkok!
(Tuluy
nitah si centeng-centengna)
- Nyi Endit : Centéng…cabut iteuk eta! Awas we mun henteu kacabut, gajih maneh ek dikurangan.
- Centéng : Uhun siap,Nyi.
(Si centeng nyobaan nyabut eta iteuk ngan
teu hasil)
- Centéng : Duh.... hese pisan,hapuntenna Nyi.
- Nini-nini :hahaha…kitu wae teu bisa,sakitu wungkul tanagana? Tempo, nini rek nyabut ieu iteuk
Ceg
baé éta iteuk téh dicekel ku si nini tuluy dicabut. Tapi kacida ngarénjagna Nyi
Endit, basa ningali tina urut iteuk nanceb téh ngaburial cai gedé pisan. Nyi
Endit undur-unduran.
- Nyi Endit : Caah!!! Caah!!
- Nini : Nyi endit ieu hukuman jeung didinya! Cai ieu teh cimata pribumi-pribumi nu sangsara gara-gara maneh. Maneh bakalan tilelep!
Si
nini ngaléos indit teuing ka mana. Beuki lila cai nu ngaburial téh beuki
ngagulidag sarta beuki gedé. Malah antukna ngeueum sakur nu aya didinya.
Mimitina semet mumuncangan, naék kana tuur, ngeueum dada, sarta tuluy laput
sirah. Nyi Endit teu sempet nyalametkeun dirina jeung rajakayana anu ngagunung.
Kabéh kakeueum, sarta urutna jadi situ anu kacida legana. Eta situ katelah jadi
Situ Bagendit, dicokot tina ngaran Nyi Endit.
